Llifogydd yw un o'r peryglon naturiol mwyaf sy'n effeithio ar ddiogelwch a chynaliadwyedd cymunedau ledled Cymru.
Mae tystiolaeth yn awgrymu y bydd y newidiadau yn ein hinsawdd yn arwain at law trymach a mwy rheolaidd, tywydd mwy stormus ac y bydd lefelau'r môr yn codi. Mae'r ffactorau hyn yn debygol o gynyddu effaith ac amlder llifogydd ac mae angen i ni fod yn barod. Mae angen i ni sicrhau bod ein penderfyniadau, ein gweithrediadau a’n cyngor i’r Llywodraeth yn seiliedig ar wyddoniaeth a thystiolaeth gadarn, o ansawdd sicr.
Rhaglen Ymchwil a Datblygu Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydiad Arfordirol
Er mwyn ein helpu i gwrdd â’n hanghenion gwyddoniaeth a thystiolaeth, rydym yn cydweithio â Llywodraeth Cymru, Asiantaeth yr Amgylchedd a Defra ar y Rhaglen Ymchwil a Datblygu Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydiad Arfordirol. Am fwy o wybodaeth am y rhaglen, cliciwch yma.
Nod y rhaglen, sy'n cwmpasu Cymru a Lloegr, yw bodloni anghenion pob awdurdod llifogydd ac arfordir gweithredol drwy ddarparu tystiolaeth allweddol er mwyn:
- llywio'r gwaith o ddatblygu polisi a strategaeth
- deall ac asesu peryglon arfordirol a llifogydd
- rheoli asedau llifogydd ac erydiad arfordirol mewn ffordd gynaliadwy
- paratoi ar gyfer a rheoli llifogydd yn effeithiol
Prosiectau cyfredol
Mae prosiectau gweithredol cyfredol sy'n ategu ein hamcanion perygl llifogydd cenedlaethol yn cynnwys:
- Gweithio gyda Phrosesau Naturiol - Datblygu sylfaen o dystiolaeth i wella cynnydd yr awdurdodau sy’n rheoli perygl llifogydd ac erydiad arfordirol. Gweithredu cynlluniau sy’n cynnwys WWNP i leihau’r perygl o lifogydd
- Deall asedau perygl llifogydd sydd ddim bellach yn cael eu rheoli’n weithredol - Archwilio’r peryglon sy’n rhan o derfynu gwaith cynnal a chadw asedau FCERM. Adnabod yr arferion gorau a darparu cyngor i ymarferwyr
- Perfformiad Glaswellt a Phridd wrth Wrthsefyll Erydiad - Gwella ein dealltwriaeth o berfformiad glaswellt a phridd ar argloddiau llifogydd pan fyddent yn gorlifo
- Gwella Dealltwriaeth o Rybuddion Llifogydd Wedi'u Selio ar Effaith/Cyd-destun
- Cyllidebau Gwaddodion - Darparu dealltwriaeth wyddonol gadarn o symudiad gwaddodion mewn systemau arfordirol yng nghyd-destun rheoli llifogydd
Mae prosiectau sydd wedi'u cwblhau sydd hefyd yn ategu ein hamcanion perygl llifogydd cenedlaethol yn cynnwys:
- Gwneud gwell defnydd o ddata lleol wrth amcangyfrif amlder llifogydd - Darparu tystiolaeth, dulliau, a chanllawiau cyfredol ar gyfer asesu a lleihau ansicrwydd amcangyfrifon sy’n ymwneud â llifogydd
- Lwfans Ansicrwydd Gweddilliol - Canllaw ar gyfer RMA wrth asesu ac ymdrin ag ansicrwydd wrth gynllunio prosiectau rheoli perygl llifogydd/arfordir, ac wrth wneud penderfyniada
- Cyfathrebu Perygl Llifogydd i'r Cyhoedd - Cysidro’r ffyrdd y gallwn gyfathrebu â’r cyhoedd yn effeithiol ar faterion perygl llifogydd, gan arwain at ymwybyddiaeth o beryglon personol a lleihad effeithiau llifogydd
Cyfleoedd ymchwil eraill
Rydym hefyd yn gweithio ochr yn ochr â Llywodraeth Cymru i chwilio am ragor o gyfleoedd i lenwi bylchau o ran gwybodaeth a thystiolaeth, er enghraifft trwy grantiau cynghorau ymchwil neu drwy weithio gyda phrifysgolion yn cysylltu gweithgareddau ymchwil gyda rhaglenni gwaith CNC.
Enghreifftiau diweddar yw prosiectau a ariennir gan Gyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol (NERC), lle’r ydym wedi gweithio gydag eraill i gefnogi'r prosiect a darparu astudiaethau achos:
- Isadeiledd gwyrdd - cefnogi gweithredu peirianneg afon (hypergysylltiadau i ddilyn)
- Fframwaith ar gyfer Penderfyniadau ar yr Isadeiledd Gwyrdd Llwyd Integredig (hypergysylltiadau i ddilyn)
Bydd gweithredu allbynnau'r prosiectau hyn yn sicrhau bod CNC yn parhau i wneud penderfyniadau ar sail y wyddoniaeth a’r dystiolaeth orau sydd ar gael. Byddwn yn parhau i wella ein gwybodaeth drwy nodi bylchau mewn gwybodaeth ac ymgymryd â gwaith ymchwil.