Cynlluniau i gwympo coed llarwydd heintiedig ym Moel Famau

Bydd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) yn cwympo coed llarwydd heintiedig ym Moel Famau yn Sir Ddinbych yn y Flwyddyn Newydd i helpu i arafu ymlediad y clefyd.

Mae Moel Famau, sydd yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy, yn gyrchfan boblogaidd iawn ar gyfer pobl leol ac ymwelwyr, a bydd y gwaith cwympo’n cael ei reoli’n ofalus er mwyn tarfu cyn lleied â phosibl.

Mae’r coed wedi’u heintio â Phytophthora ramorum, neu glefyd y llarwydd. Maen nhw’n gorchuddio tua 26 hectar – neu faint 30 cae pêl-droed.

Bydd swyddogion CNC ac AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy ym maes parcio Moel Famau ddydd Sul 5 Rhagfyr a dydd Llun 6 Rhagfyr 2021 i ateb unrhyw gwestiynau a allai fod gan bobl am y gwaith a sut y bydd yn cael ei reoli.

Bwriedir i’r gwaith ddechrau ym mis Ionawr 2022 a gorffen erbyn diwedd mis Mawrth 2022. I gadw pobl yn ddiogel, bydd rhannau o’r ffordd a’r llwybrau’n cael eu cau, a bydd arwyddion clir yn nodi’r rhannau hyn.

Ar ôl y gwaith, bydd CNC yn ailblannu ardaloedd y goedwig â choed amgen ar gyfer cynhyrchu pren. Bydd ardaloedd o gwmpas y maes parcio, y ffordd a’r llwybrau’n cael eu plannu â chymysgedd o rywogaethau llydanddail i helpu bywyd gwyllt a chyfoethogi’r amgylchedd er mwynhad pawb.  

Meddai Aidan Cooke, Uwch Swyddog Gweithrediadau Coedwig yng Ngogledd Ddwyrain Cymru ar gyfer CNC:

“Mae’n ofynnol yn gyfreithiol i ni gydymffurfio â hysbysiad iechyd planhigion statudol, sy’n dweud bod rhaid difa coed llarwydd heintiedig i atal y clefyd rhag ymledu ymhellach.

“Rydym yn cydnabod y bydd hyn yn cael effaith ar yr ardal o ran ei golwg a’i hamwynder ond bydd ein cynllun ailblannu’n lliniaru hyn dros amser.

“Byddwn yn gweithio’n agos gyda’r gymuned leol drwy gydol y gwaith ac yn rhoi diweddariadau rheolaidd i leihau’r effaith lle bynnag y bo modd.

“Ein blaenoriaeth yw cadw pobl yn ddiogel ac rydym am ddiolch i bawb am eu cydweithrediad.”

Meddai’r Cynghorydd Tony Thomas, Aelod Arweiniol Cyngor Sir Ddinbych ar gyfer Tai a Chymunedau, a Chadeirydd Cyd-bwyllgor AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy:

“Mae’n anffodus bod clefyd y llarwydd wedi’i gofnodi ym Moel Famau.

“Mae hwn yn waith sylweddol ond hanfodol, a bydd y Cyngor ac AHNE Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrdwy’n gweithio’n agos iawn gyda CNC i leihau’r effaith o ran bioamrywiaeth a tharfu ar yr ardal boblogaidd hon.

“Byddwn hefyd yn cefnogi cynllun ailblannu i leihau’r effaith wrth symud ymlaen.”

Er eu bod yn heintiedig, gellir defnyddio’r cnwd o goed llarwydd at sawl diben o hyd. Bydd y 4500 tunnell o goed a dynnir yn mynd i felinau llifio i’w defnyddio ar gyfer defnyddiau adeiladu tai, ffensys a phren ar gyfer tanwydd.

Yn 2013, nododd arolygon fod clefyd y llarwydd yn lledu’n gyflym ar draws coedwigoedd Cymru, gan ysgogi strategaeth ledled y wlad i dynnu coed heintiedig i arafu’r ymlediad.

Darllenwch ragor am iechyd coed yng Nghymru.