Llyn Tegid, Gwynedd

Sicrhau diogelwch hirdymor

Mae Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) yn cynllunio gwaith i sicrhau bod llyn naturiol mwyaf Cymru, Llyn Tegid ger y Bala, yn parhau’n ddiogel am yr hirdymor.

Er bod Llyn Tegid yn llyn naturiol, mae angen ei reoli dan ddeddfwriaeth cronfeydd dŵr gan fod gwrthgloddiau’r llyn yn amddiffyn tref y Bala rhag llifogydd. Daeth hyn i’r amlwg yn ddiweddar yn sgil glaw trwm fis Tachwedd 2020 (gweler y lluniau o’r digwyddiad hwn a sut yr oedd y Bala’n cael ei effeithio cyn adeiladu’r amddiffynfeydd yn y 1950au). Mae’r llyn hefyd yn hanfodol o ran rheoli llifogydd yn Nyffryn Dyfrdwy. Yn ystod archwiliad, codwyd cwestiynau am allu’r gwrthgloddiau i wrthsefyll digwyddiadau eithafol yn yr hirdymor, er nad oes unrhyw bryderon uniongyrchol.

Bydd y gwaith yn cynnwys cryfhau’r gwrthgloddiau a gwella’r amddiffynfeydd rhag tonnau ar lannau’r llyn. Mae hyn yn rhan o’n gwaith i reoleiddio Llyn Tegid o dan Ddeddf Cronfeydd Dŵr 1975, ac mae’n rhan o raglen ehangach barhaus o waith ar gronfeydd dŵr ledled Cymru.

Byddwn yn plannu mwy o goed na’u torri, fel rhan o’n cynlluniau lliniaru a gwella, sy’n cynnig cymhareb oddeutu 3:1.

Wedi ymgynghori ag Awdurdod Cynllunio Parc Cenedlaethol Eryri, cynhaliom asesiadau amgylcheddol ychwanegol er mwyn inni feithrin dealltwriaeth well fyth o effeithiau posibl y cynllun.

Cyflwynwyd ein cais cynllunio yn ddiweddar a gallwch weld yr holl fanylion drwy fynd i wefan cynllunio Eryri.

Fe gawsom ymateb gwerth chweil yn ein hymgynghoriad cyn cyflwyno’r cais cynllunio, yn y sesiynau galw heibio a gynhaliwyd fis Gorffennaf 2018 a mis Tachwedd 2019, ac yn yr holl drafodaethau a gafwyd ers hynny gydag unigolion a grwpiau lleol. Soniwyd ynghylch:

• Pwysigrwydd ymgysylltu â'r gymuned leol wrth ddatblygu’r cynlluniau lliniaru a gwella sy'n gysylltiedig â'r cynllun
• Yr awydd i gadw rhai o'r coed aeddfed o fewn y cynigion lle bo hynny'n bosibl
• Pryder ynghylch effaith y gwaith adeiladu ar y Bala yn ystod yr haf a'r effaith ar draffig lleol
• Y potensial i wella hawliau tramwy cyhoeddus presennol
• Y cyfle i sefydlu ardaloedd blodau gwyllt ar hyd Afon Dyfrdwy ac Afon Tryweryn.

Rydym wedi bod yn gweithio'n agos gyda rhanddeiliaid allweddol yn ddiweddar i geisio mynd i'r afael â'r pwyntiau hyn wrth inni ddatblygu ein cynlluniau yn fanwl. Mae'r rhain wedi cynnwys Cyngor Tref y Bala, Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri, Cyngor Gwynedd, y Cynghorydd Dilwyn Morgan, yr Arglwydd Dafydd Elis-Thomas AC, Coed Cadw, Sefydliad y Merched a Merched y Wawr.

Mae'r ymateb i'r gwaith ymgysylltu hwn wedi bod yn werthfawr iawn. Rydym wedi derbyn syniadau sy'n cynnwys:

• gwelliannau i lwybrau cerdded a mynediad (gan gynnwys gwella mynediad i bobl o bob gallu drwy leihau rhwystrau, gwella wynebau, lledu llwybrau lle bo modd, lleihau graddiannau rampiau, a gwelliannau penodol o amgylch Canolfan Hamdden Penllyn)
• ardaloedd o seddau cyhoeddus newydd
• gwelliannau i feysydd parcio
• gwaith adfer cynefinoedd a phlannu coed a gwrychoedd newydd.

Rhagwelir na fydd y gwaith adeiladu’n dechrau cyn haf 2021, yn amodol ar ganiatâd cynllunio ac unrhyw ganiatâd arall a fydd yn ofynnol.

Os oes gennych chi unrhyw gwestiynau pellach, e-bostiwch LlynTegid@cyfoethnaturiolcymru.gov.uk 

I ddysgu mwy am y gwaith hwn, darllenwch ein hatebion i gwestiynau cyffredin.